Gan là một trong các bộ phận quan trọng nhất của cơ thể với chức năng chính là cơ quan giúp đào thải các chất độc hại, bảo vệ cơ thể khỏi các nhân tố nguy hiểm. Ngoài ra, gan còn có vai trò ngăn chặn chất độc hại xâm nhập vào cơ thể thông qua đường tiêu hóa, góp phần giảm mức độ độc tính của các thành phần độc hại, loại bỏ các chất cặn bã ra khỏi cơ thể.

 

Việt Nam nằm trong vùng dịch tễ có tỷ lệ viêm gan cao. Ước tính trung bình mỗi năm cả nước có trên 10.000 ca ung thư gan mới phát hiện, tỷ lệ này cao nhất thế giới. Viêm gan là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ung thư gan. Bệnh nhân viêm gan B có xác suất ung thư gan cao gấp 200 lần người bình thường.

 

 

Bài viết dưới đây cung cấp thông tin về nguy cơ, biểu hiện, các loại vi rút gây viêm gan, đường lây nhiễm mà người lao động cần biết để phòng ngừa và tiếp cận kịp thời với các xét nghiệm, thuốc điều trị bệnh khi cần thiết.

 

1. Những nguy cơ trong sinh hoạt hàng ngày dễ mắc bệnh về gan

 

- Uống rượu quá nhiều sẽ khiến gan dễ bị tổn thương. Viêm gan do rượu, xơ gan, ung thư gan do rượu đứng hàng đầu trong các bệnh về gan ở Việt Nam;

 

- Chế độ ăn không lành mạnh, không đảm bảo vệ sinh;

 

- Thiếu ngủ gây ảnh hưởng lớn đến chức năng gan;

 

- Quan hệ tình dục không an toàn; Dùng chung bơm kim tiêm, kim xăm mình, môi, lông mày và các vật dụng cá nhân như bàn chải răng, dao cạo... với người khác.

 

2. Các loại vi rút gây viêm gan và đường lây nhiễm

 

Vi rút viêm gan có 5 loại gây bệnh chính, đó là vi rút A, B, C, D và E. Các loại vi rút này gây bệnh cho mọi lứa tuổi, không phân biệt giới tính, khả năng lây không có giới hạn. Trong 5 loại vi rút viêm gan này, vi rút viêm gan B và C có ảnh hưởng đến sức khỏe con người nhiều nhất. Vi rút viêm gan B và C là nguyên nhân gây ung thư gan hàng đầu, ước tính có khoảng 57% các trường hợp xơ gan và 78% trường hợp ung thư gan tiên phát do nhiễm vi rút viêm gan B và C.

 

Vi rút	Đường lây truyền	Mức độ nguy hiểm	Vắc xin
Viêm gan A	- Có trong phân của người nhiễm bệnh và thường lây truyền qua nguồn nước hoặc thực phẩm bị ô nhiễm. - Quan hệ tình dục (QHTD) không bảo vệ cũng có thể lây truyền viêm gan A.	- Thường nhẹ và có miễn dịch; - Cũng có thể gây bệnh nghiêm trọng và đe dọa tính mạng	Có vắc xin
Viêm gan B	- Qua đường máu, đường tình dục và mẹ truyền sang con. Khả năng lây lan rất mạnh, chỉ cần một xây xát nhỏ trên da và niêm mạc khi tiếp xúc với máu người nhiễm vi rút (qua kim tiêm, kim châm cứu, dụng cụ y tế, cắt móng tay, bàn chải đánh răng...)	- Nguyên nhân gây ung thư gan hàng đầu	Có vắc xin
Viêm gan C	- Qua đường máu truyền máu và các chế phẩm máu bị nhiễm HCV, - Qua châm cứu, bấm lỗ tai, xăm mình,…mà các dụng cụ hành nghề không tuyệt đối vô khuẩn. - Lây truyền qua đường tình dục và từ mẹ sang con cũng có, nhưng ít hơn.	- Xơ gan và ung thư gan	Chưa có vắc xin
Viêm gan D	Chỉ xảy ra với người đã nhiễm viêm gan B	- Việc nhiễm cả 2 vi rút này sẽ làm cho bệnh nặng hơn.	Vắc xin viêm gan B
Viêm gan E	Đường lây truyền cũng giống viêm gan A	-Thường tự giới hạn và khỏi trong vòng từ 4-6 tuần; - Có thể diễn biến nặng gây suy gan cấp.	Đã có vắc xin tiêm phòng nhưng chưa được phổ biến rộng rãi

 

3. Các triệu chứng giúp nhận biết bệnh gan

- Mệt mỏi, chán ăn, ăn không ngon miệng, buồn nôn, nôn;

- Nước tiểu sẫm màu;

- Hay nhầm lẫn và mất phương hướng;

- Thường xuyên sốt nhẹ vào một khoảng thời gian nhất định trong ngày;

- Sụt cân bất thường;

- Đau tức vùng hạ sườn phải;

- Vàng da, vàng mắt;

 

4. Phòng ngừa bệnh gan

 

- Xây dựng một lối sống lành mạnh: Ăn chín, uống sôi, lựa chọn những thực phẩm an toàn cho sức khỏe. Nên ăn nhiều rau xanh và trái cây, hạn chế ăn muối, chất ngọt và chất béo, không hút thuốc lá, uống rượu bia và cần thận trọng khi sử dụng các loại thuốc vì một số thuốc có thể gây độc cho gan như thuốc an thần, thuốc giảm đau - chống viêm,…

 

- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã cho em bé, trước khi nấu ăn và trước khi ăn. Rửa rau và trái cây bằng nước sạch, tốt nhất là dưới vòi nước chảy.

 

- Tập thể dục, thể thao giúp duy trì một cân nặng hợp lý.

 

- Uống bia rượu chừng mực, không quá 1,5 lon bia (khoảng 330ml/ngày) và không quá 5 ngày/tuần.

 

- Không dùng chung bơm kim tiêm, kim xăm mình, môi, lông mày và các vật dụng cá nhân như bàn chải răng, dao cạo... với người khác. Không để các vết thương bị hở tiếp xúc trực tiếp với máu của người khác.

 

- Quan hệ tình dục an toàn, sử dụng bao cao su đúng cách.

 

- Đặc biệt là cần tiêm phòng vắc xin đầy đủ và sớm nhất có thể. Trẻ sơ sinh phải được tiêm chủng viêm gan B càng sớm càng tốt, tốt nhất là trong vòng 24 giờ sau khi sinh. Với thanh thiếu niên và người lớn cần xét nghiệm máu xem đã bị nhiễm viêm gan B chưa. Nếu chưa bị mà cơ thể chưa có kháng thể thì cần tiêm phòng ngay để bảo vệ cho bản thân mình.

 

Chính vì sự nguy hiểm của viêm gan vi rút đối với sức khỏe con người và cộng đồng xã hội, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã cảnh báo và gọi căn bệnh này là "kẻ giết người thầm lặng". Hằng năm, Ngày Viêm gan Thế giới được tổ chức vào 28/7, nhằm nâng cao nhận thức và kêu gọi cộng đồng hành động để đẩy lùi viêm gan siêu vi và những bệnh mà nó gây ra. Chủ đề ngày Viêm gan Thế giới năm 2021 là "Bệnh viêm gan - Không thể chờ đợi" khuyến cáo người dân toàn cầu cần nhận biết rõ nguy cơ lây nhiễm viêm gan virus của bản thân và cộng đồng; giúp tăng cường nhận thức của cộng đồng về tiêm chủng, phòng bệnh và khả năng tiếp cận kịp thời với các xét nghiệm, thuốc điều trị bệnh.

 

Bích Trần