Cách đây 30 - 40 năm, cửa hàng sách không nhiều, sách cũng không có vô vàn chủng loại và được in đẹp như ngày nay.

 

Tuổi thơ của đám con cán bộ, công chức nhà nước nghèo cũng chả mấy khi có quà bánh. "Quà" của tôi khi ấy là những cuốn sách in giấy đen sì bố mang về. Bố cũng không có tiền để mua sách thường xuyên. Sách ấy là bố mượn ở thư viện cơ quan. Vậy mà niềm hạnh phúc ngời ngợi lên trên khuôn mặt con bé và tôi vui suốt cả ngày hôm ấy, vì tôi biết, mình lại sắp được đắm chìm vào trong thế giới đầy quyến rũ, ngập tràn sắc màu của những trang sách...

 

Bầu trời tuổi thơ...

 

Nếu cuộc đời con người được họa lại trên những bức tranh thì những ngày niên thiếu của tôi hẳn có màu xam xám!

 

Màu xám tai tái trên hầu hết những khuôn mặt ở quanh tôi, trên những bộ quần áo của người dân trong khu tập thể, trên bầu trời và trên cả những đám mây...

 

Một màu xám tẻ nhạt nhưng rất đỗi bình yên.

 

Thế giới của tôi và có lẽ cũng là của nhiều đứa con nít khác, chỉ trở nên rộn rã sắc màu khi những trang sách mở ra. Ngày ấy, sách in trong nước hầu hết là giấy xấu, đen, mỏng, đến nỗi, có khi chữ trang trước hằn lên cả trang sau, rất khó đọc.

 

Bởi thế, khi được cầm trên tay những cuốn sách in giấy dày, trắng tinh, thơm mùi mực mới, hình vẽ sinh động và màu sắc tuyệt đẹp, được tài trợ từ Liên Xô, chúng tôi cảm thấy vô cùng sung sướng. Một trong những cuốn sách tôi đọc đến thuộc làu, xem đi xem lại hàng chục lần không biết chán là "Chiếc chìa khóa vàng hay chuyện li kì của Buratino", của nhà văn Nga A.Tonxtoi.

 

Tôi dám chắc, hầu hết đám trẻ thành phố, đều có trong trí tưởng tượng một Buratino của riêng mình, đều từng chu du khắp mọi nẻo đường của một đất nước tuy xa lạ mà vô cùng hấp dẫn, cuốn hút, trên những trang sách cùng chú bé người gỗ. Hành trình vượt qua bao cạm bẫy, hiểm nguy, cái ác..., và cuối cùng tất cả đều vỡ òa khi chiến thắng cuối cùng cũng dành cho những con người dũng cảm, thiện lương; mở ra một thế giới vô cùng kỳ ảo, đẹp đẽ cho những đứa trẻ.

 

Một cuốn sách khác của nhà văn nổi tiếng Việt Nam: Tô Hoài, cuốn "Dế mèn phiêu lưu ký" cũng là cuốn sách được bao đứa trẻ của thế hệ tôi vô cùng yêu mến.

 

Buratino và chú dế mèn đều có điểm chung là đi qua một hành trình trưởng thành, từ những kẻ ích kỷ, nông nổi, đôi lúc ngông cuồng, khoác lác, đến khi trở nên can đảm, biết nghĩ, biết hy sinh cho người khác. Là quá trình "nhân hóa", từ những vật tưởng như bỏ đi, vô tri vô giác (khúc gỗ, con côn trùng) đến những đổi thay từ trong thẳm sâu bản ngã, những rung động, yêu thương... rất đỗi con người.

 

Văn hóa đọc ngày nay

 

Sau chừng ấy năm, sự mở lòng, đón nhận những cuốn sách giờ đã khác xưa quá nhiều!

 

Sự phát triển như vũ bão của khoa học kỹ thuật, công nghệ thông tin, nền kinh tế tri thức và trí tuệ AI... đã giúp cho con người nhanh chóng tiếp cận một khối lượng thông tin, kiến thức khổng lồ, với chỉ... một chiếc smart phone!

 

 Dòng chảy hối hả của cuộc sống; việc thiếu thời gian; sự nhanh chóng, tiện lợi của thiết bị thông minh, nền tảng số... khiến cho con người ngày càng trở nên lười, ngại đọc, phai nhạt hứng thú với sách, nhất là những cuốn sách khổ dày. Văn hóa đọc giờ chuyển sang văn hóa nghe, nhìn. Giới trẻ giờ đa phần thích đọc, xem tin tức hay video trên facebook, youtube, tiktok... để nhanh chóng nắm bắt nội dung, nhanh chóng hiểu vấn đề, thậm chí chỉ đọc mỗi tiêu đề, tít bài... mà không buồn đọc cả bài viết. Họ cũng lười tư duy hơn và đặc biệt ngại đọc những cuốn tiểu thuyết dày, có thế giới quan, triết lý nhân sinh quan sâu sắc, khiến cho nhiều người đọc qua một lần, chưa chắc đã hiểu...

 

Tiếng chuông cấp báo về văn hóa đọc, đặc biệt là sách văn học trong những độc giả trẻ tuổi, đã trở thành hồi chuông khẩn cấp, mang tính toàn cầu, không phải chỉ riêng ở Việt Nam.

 

Đánh thức tình yêu sách

 

Ý thức được tầm quan trọng đặc biệt của sách, với việc phát triển kỹ năng, tư duy, giáo dục, xây dựng văn hóa và nhân cách con người, ngày 24/02/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định lấy ngày 21/4 là ngày Sách Việt Nam hàng năm.

 

Để đánh thức tình yêu với sách, sự say mê, hứng thú đọc sách, nhất là trong thế hệ học trò, các độc giả trẻ tuổi, chúng ta phải xây dựng văn hóa đọc sách từ những lứa mầm non, với những đứa trẻ thậm chí còn chưa biết đọc, biết viết.

 

Những câu thơ đồng dao, câu chuyện cổ tích... qua giọng đọc của cô giáo, của bà, của mẹ... ngày qua ngày, nuôi lớn trong các con tình yêu với những con vật bé nhỏ thân thương, với bờ ao trước nhà hay cơn mưa chiều qua phố...

 

Tình yêu gia đình, quê hương, yêu đất nước... cũng được ươm mầm, nảy chồi từ chính những ngây thơ, bé bỏng mà xiết bao yêu thương, trìu mến ấy...

 

Rồi những đứa trẻ ấy cũng lớn dần lên, nhu cầu tìm hiểu kiến thức, thông tin, nghiên cứu, tư duy... cũng ngày một nhiều, ngày một rộng lớn và sâu sắc hơn. Khi ấy, từ nhà trường, cho tới gia đình, phương tiện truyền thông... phải trở thành cầu nối để đưa ra những lựa chọn, chắt lọc, giới thiệu..., truyền cảm hứng với sách, với việc đọc sách, đặc biệt là những ấn phẩm chất lượng, hữu ích tới cho các con.

 

Hành trình đánh thức một thói quen đẹp, một tình yêu đẹp, mang đầy những giá trị duy mỹ và nhân văn; hành trình tới với sách - "Người thầy vĩ đại" của cả nhân loại sẽ còn là một hành trình dài, gian nan, hao tổn nhiều thời gian, tiền bạc, công sức và tâm huyết của không chỉ một thế hệ người Việt Nam.

 

Nhưng có một điều có thể khẳng định chắc chắn rằng, những hao tổn và gian nan ấy, rồi sẽ được bù đắp xứng đáng bởi lớp những người trẻ, với một nền tảng tri thức dày dặn, trên nhiều lĩnh vực; mang trong mình những hoài bão, ý tưởng về dựng xây và kiến tạo một quốc gia hùng cường, nhưng không quên khắc ghi trong lòng, về những giá trị trường tồn của lịch sử dân tộc, mà bụi thời gian cũng không thể xóa mờ...

 

Một thế hệ yêu sách, hẳn phải là một thế hệ sống đẹp, với những tâm hồn đẹp...

 

Nguyễn Thị Thu Hương